بر اساس مصوبه وزارت علوم، تمامی دانشجویانی که در دانشگاه‌های دولتی و به صورت روزانه مشغول به تحصیل بوده‌اند، به دلیل تحصیل رایگان، به ازای سال‌های تحصیلی و مطابق با منطقه‌ای که در زمان کنکور در آن حضور داشته‌اند، به دولت تعهد خدمت دارند و مدرک اصلی آنها تا پس از اتمام این تعهد در گرو دانشگاه باقی می‌ماند. این دانشجویان اگر به هر دلیلی از جمله مهاجرت یا ادامه تحصیل در کشور دیگر، نیاز به اصل مدرک تحصیلی خود داشته باشند می‌بایست نسبت به آزاد کردن مدرک اقدام کنند.
سه روش برای آزادسازی مدرک دانشگاهی وجود دارد، اول پرداخت هزینه، دوم نامه کاریابی و سوم سابقه بیمه.
از آنجا که «بلد» تنها یک مسیریاب نیست و سعی دارد در شفاف‌سازی همه مسیرهای زندگی با شهروندان همراه باشد، در این مطلب سعی داریم شما را با مسیر درست آزادسازی مدرک آشنا کنیم.
أزادسازی مدرک دانشگاهی با پرداخت هزینه نقدی
برای اینکه بتوانید مدرک تحصیلی خود را آزاد کنید، باید مبلغی را به حساب سیبای وزارت علوم واریز کنید؛ اما این مبلغ برای هریک از مقاطع و گروه‌های تحصیلی متفاوت است.
چهارعامل «سال شروع و پایان مقطع تحصیلی»، «نوع مقطع تحصیلی»، «میزان سوابق کاری» و «گروه تحصیلی» بر میزان این مبلغ تاثیرگذار است.
در واقع هرچه سابقه کاری شما بیشتر باشد، هزینه کمتری برایتان محاسبه خواهد شد؛ درخصوص نوع مقطع تحصیلی نیز، مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری هرکدام مبلغ جداگانه‌ای دارند که طبق جدول مصوب وزارت علوم محاسبه می‌شود. همچنین نوع گروه تحصیلی (علوم انسانی، علوم پایه، فنی مهندسی، دامپزشکی، هنر و کشاورزی) نیز بر روی میزان هزینه‌ای که باید بپردازید تاثیر می‌گذارد. برای محاسبه این مبلغ باید به جدول ارائه شده در وبسایت امور دانشجویان وزارت علوم مراجعه کنید.
در شرایطی که بتوانید تمامی مدارک مورد نیاز را تهیه کنید، آزادسازی مدرک با استفاده از پرداخت نقدی ممکن است حدود 7 تا 20 روز زمان ببرد.
مدارک مورد نیاز برای لغو تعهد دوره خدمت با استفاده از پرداخت هزینه نقدی عبارت است از:
1- برگه تسویه حساب از صندوق حساب رفاه دانشجویان
2- کپی دانشنامه و نامه لغو تعهد مدرک قبلی (درصورت وجود مدارک قبلی، همین روال طی می‌شود)
3- اصل گواهی موقت همان مقطع
محاسبه مبلغ آزادسازی مدرک
از آنجا که سپری کردن دوره خدمت برای افراد با مقاطع و نوع رشته مختلف متفاوت است، مبلغ مورد نیاز برای آزادسازی نیز متفاوت خواهد بود.
درواقع افرادی که از سهمیه‌های آزاد، منطقه 1، شهدا، جانبازان، ایثارگران، آزادگان و جهاد استفاده کرده باشند، مدت دوره خدمتشان برابر مدت زمان تحصیلشان خواهد بود؛ بنابراین مبلغ محاسبه شده طبق جدول ارايه شده در وبسایت وزارت علوم را باید عینا بپردازند.
اما افرادی که از سهمیه‌های مناطق 2،3،4،5، مناطق محروم و عشایر استفاده کرده باشند، باید به مدت دو برابر زمان تحصیلشان به خدمت بپردازند، بنابراین مبلغ محاسبه شده را باید در عدد ۲ ضرب کنند. همچنین پذیرفته‌شدگان سهمیه استانداری‌ها موظف به گذراندن دوره خدمت به مدت 3 برابر مدت زمان تحصیلات خود خواهند بود و از این رو، مبلغ به دست آمده را باید در عدد ۳ ضرب کنند تا هزینه نهایی آزادسازی مدرک مشخص شود.
آزاد سازی مدرک از طریق کاریابی
فارغ‌التحصیلان دوره روزانه دانشگاه‌های دولتی، تا شش ماه پس از فارغ‌التحصیلی می‌توانند جهت آزادسازی مدرک از طریق کاریابی اقدام کنند. به این صورت که با ثبت درخواست کار در یکی از شرکت‌های کاریابی، و عدم پیدا شدن کار مورد نظر طی یک بازه‌ی زمانی شش ماهه، نامه‌ای از اداره کار جهت آزادسازی رایگان مدرک خطاب به دانشگاه دریافت می‌کنند که با این نامه امکان آزادسازی مدرک و دریافت دانشنامه را دارند. لیست دفاتر کاریابی در سایت نقشه بلد قابل دسترسی است. آقایانی که سربازی خود را گذرانده‌اند نیز شش ماه پس از اتمام سربازی فرصت انجام همین پروسه را دارند. در غیر این صورت، برای آزادسازی مدرک بایستی از طریق پرداخت هزینه یا سوابق بیمه (در صورت کار با بیمه) اقدام کنند.
از آنجا که برای ارائه مدرک عدم پیدا شدن کار، می‌بایست یکسال از فارغ‌التحصیلی گذشته باشد، بنابراین بهتر است دانشجویان بلافاصله پس از فارغ‌التحصیلی درخواست کاریابی ندهند؛ شش ماه پس از فارغ‌التحصیلی زمان مناسبی است تا درخواست را ارائه دهند و درصورت پیدا نشدن کار در طول شش ماه، می‌توانند از این گزینه برای آزادسازی مدرک استفاده کنند.
دانشجویانی که از رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی فارغ التحصیل شده‌اند شامل این طرح نمی‌شوند.
برای ثبت نام در تمامی سایت‌های کاریابی به مدارک زیر نیاز دارید:
۱- کپی شناسنامه، کپی کارت ملی
۲- کپی گواهی موقت فارغ‌التحصیلی عکس‌دار از دانشگاه مربوطه
۳- کپی مدارک دوره‌های آموزشی آزاد یا فنی و حرفه‌ای (درصورت دارا بودن)
۴- اصل و کپی کارت پایان خدمت یا معافیت دائم (برای آقایان)
آزادسازی مدرک از طریق سابقه بیمه
دانشجویانی که دارای سابقه کاری باشند، می‌توانند با ارائه سوابق بیمه‌ای خود برای لغو تعهد آموزش رایگان اقدام کنند. اما باید توجه داشته باشید که سابقه کاری باید پس از پایان دوره تحصیلات ثبت شده باشد و اگر در حین تحصیل، کار کرده‌اید و بیمه برایتان رد شده، نمی‌توانید روی آن حساب کنید.
مدارک موردنیاز برای لغو تعهد آموزش رایگان با استفاده از سابقه بیمه، شامل اصل گواهی موقت همان مقطع تحصیلی، برگه تسویه حساب از صندوق رفاه دانشجویان، کپی دانشنامه و نامه لغو تعهد مقطع قبلی، گواهی کار معتبر، لیست پرداخت بیمه با مهر و امضا و مدرک احراز شرایط وظیفه عمومی برای آقایان است.
أزادسازی مدرک تحصیلی رشته‌های علوم پزشکی
بر أساس مصوبه وزارت بهداشت، فارغ التحصیلان رشته‌های علوم پزشکی که قصد ادامه تحصیل در خارج از کشور را دارند برای آزادسازی مدرک خود، می‌بایست مبلغی را به عنوان تضمین به وزارت بهداشت پرداخت کنند تا متعهد شوند بلافاصله بعد از اتمام تحصیل با اخذ مدرک بالاتر به کشور مراجعه و نسبت به انجام تعهدات قانونی در داخل کشور و در مناطق مورد نیاز اقدام خواهند کرد.
مدت مجاز تحصیل در خارج از کشور مطابق با طول دوره آموزشی رشته موردنظر در دانشگاه مقصد است و در صورت نیاز به طی دوره‌های آموزشی و یا دریافت مهلت جهت اخذ پذیرش، این مهلت حداکثر به مدت ۲ سال با نظر معاونت آموزشی قابل تمدید است.
همچنین رشته‌‌ای که می‌خواهند در آن تحصیل کنند باید توسط وزارت بهداشت تایید شود؛ لیست رشته‌های مورد نیاز نیز از سوی معاونت آموزشی و معاونت درمان وزارت بهداشت اعلام می‌شود.
متقاضیان ملزم به ادامه تحصیل در رشته‌های مرتبط با رشته فعلی خود هستند و مجاز به ادامه تحصیل بیش از یک مقطع بالاتر از مقطع قبلی خود نیز نخواهند بود.
مبلغ وثیقه رشته‌های علوم پزشکی در هر رشته و مقطع متفاوت است و باید به صورت وثیقه ملکی یا ضمانت نامه بانکی همراه با سند تعهد محضری ارائه شود.
فارغ التحصیلان رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی در دوره دکتری حرفه‌ای دانشگاه آزاد، دوره‌های شبانه، شعب بین‌الملل و دانشگاه‌های دولتی باید مبلغ۳۰۰ میلیون تومان برای وثیقه اختصاص بدهند و مبلغ ۱۵۰ میلیون تومان نیز هر سال به ازاء خدمت طرح از مبالغ وثیقه کسر می‌شود. این در حالی است که مبلغ وثیقه این رشته‌ها، تا پیش از این ۸۰ میلیون تومان بوده است.
فارغ التحصیلان رشته داروسازی دوره دکتری حرفه‌ای دانشگاه آزاد باید وثیقه ۲۵۰ میلیون تومانی بدهند و فارغ التحصیلان این رشته در دانشگاه‌های دولتی ۳۰۰ میلیون تومان باید بپردازند.
فارغ التحصیلان دوره کارشناسی ارشد رشته‌های علوم پزشکی در همه دانشگاه‌ها باید ۲۵۰ میلیون تومان وثیقه بپردازند؛ این مبلغ برای دانشجویان دوره کارشناسی ۲۰۰ میلیون تومان و برای فارغ التحصیلان دوره کاردانی دانشگاه آزاد ۱۰۰ میلیون تومان و کاردانی دانشگاه دولتی ۷۵ میلیون تومان است.
بنا به اعلام وزارت بهداشت از سال ۱۴۰۱ بر اساس تورم، مبلغ وثیقه افزایش پیدا خواهد کرد.
